Historia obszaru, na którym zostało zlokalizowane Centrum Jana Pawła II «Nie lękajcie się» jest bardzo interesująca.
W latach 80 XVIII w. przez wieś Łagiewniki przeprowadzono trakt cesarski z Wiednia do Lwowa. Odkrycie iłów łupkowych i gipsu na tym obszarze przyczyniło się do rozwoju przemysłu. W konsekwencji już w 1884 roku przez wieś przeprowadzono linię kolejową prowadzącą do Oświęcimia, a w 1910 roku uruchomiono stację kolejową „Borek Fałęcki”.
Początek XX wieku to narodziny «B&W Liban – Fabryki Produktów Chemicznych w Podgórzu». 1 maja 1906 roku fabryka została uruchomiona, a pierwsza tona sody kalcynowanej i kaustycznej została wyprodukowana metodą Honigmanna. Od początku istnienia rozwój fabryki, która potem weszła w skład belgijskiego koncernu Solvay’a, uwarunkowany był zabezpieczeniem dla niej dostaw podstawowych surowców oraz wody przemysłowej, jak również rozbudowaniem własnego transportu.
W 1918 roku zawarto umowę z Austriacką Inżynierią Wojskową (administratorem terenów wojskowych w rejonie fortów) na wybudowanie na tych terenach przemysłowej kolejki wąskotorowej, która miała posłużyć do transportu kamienia wapiennego z kamieniołomów w Zakrzówku do fabryki zlokalizowanej w Borku Fałęckim.
W kolejnym okresie od 1918 roku do 1939 roku nastąpiła szybka rozbudowa zakładu oraz wzrost produkcji sody. Zarząd firmy ,,Solvay» wykupił sąsiadujące z terenem fabryki parcele i przeznaczył je pod budowę ważniejszych inwestycji, których głównym celem było uniezależnienie zakładu od dostaw z zewnątrz podstawowych surowców, tj. soli i kamienia wapiennego.
Efektem zwiększonej produkcji była konieczność znalezienia miejsca umożliwiającego składowanie odpadów posodowych. Wybrano tereny znajdujące się nad rzeką Wilgą, w bezpośrednim sąsiedztwie fabryki. Osadniki odpadów pofabrykacyjnych, mające na celu zabezpieczenie utrzymania ciągłości produkcji, rozpoczęto budować w 1930 roku.
RYS HISTORYCZNY OSADNIKÓW, TZW. «BIAŁYCH MÓRZ»
Krakowskie Zakłady Sodowe intensywnie rozwijały się do 1977 roku. W tym czasie utworzono miejsca pod budowę kolejnych stawów osadowych. Przełomowy dla historii zakładu okazał się rok 1977. W Uchwale nr 71/34/77 Rady Narodowej Miasta Krakowa (w sprawie zatwierdzenia planu zagospodarowania przestrzennego Krakowskiego Zespołu Miejskiego) stwierdzono m. in. konieczność likwidacji K.Z.P.N Bonarka i K.Z.S. Solvay, wyznaczając jako datę likwidacji koniec 1990 roku. W wyniku przeprowadzonych w tym czasie analiz, uznano że rewitalizacja osadników posodowych musi być przeprowadzona w późniejszym czasie, z uwagi na przyjętą technologię rekultywacji. Proces rewitalizacji objął jedynie tereny pomiędzy ul. Zakopiańską, a linią kolejową Kraków – Zakopane. Zagospodarowanie osadników odsunięto zatem w czasie na kilkanaście lat (czas niezbędny dla ustabilizowania się gruntu w poszczególnych osadnikach).
Do połowy 1995 roku prowadzono prace rekultywacyjne na koronie osadników oraz rozplantowano i zabezpieczono skarpy wraz z nawiezieniem ziemi i obsianiem trawą. W wyniku tych prac uzyskano ok. 80 ha terenów możliwych do zagospodarowania m.in. na cele rekreacyjne. Przez okres ostatnich 15 lat skały osadowe w wyniku naturalnej sukcesji porosły zielenią, natomiast we wnętrzu osadników postępował proces fizykochemicznej stabilizacji gruntów.
Opracował: Ryszard Poda
Kraków, marzec 2008 r.